Ongeveer 35 mensen zijn tijdens een mooie lente-avond naar Kockengen gekomen voor het LEADER-café over gemeenschapslandbouw. Centraal staat de vraag of het mogelijk is voor boeren en burgers om samen een boerderij te runnen en zo ja hoe? Max Zevenbergen trapt af met de resultaten van een onderzoek naar wat gemeenschapslandbouw is en welke kansen er zijn in Utrecht. Belangrijke begrippen bij gemeenschapslandbouw zijn zorg voor het milieu, risicodeling, korte ketens én wederzijdse ondersteuning tussen boeren en burgers, ook in de vorm van arbeid en kennis. Er zijn zeker kansen in Utrecht, zo zijn er veel geïnteresseerde burgers, zijn er veel boerderijen in de nabijheid van de stad en zijn er veel bedrijven zonder opvolger. Aan de andere kant zijn er in Utrecht-West weinig tuinbouw- en akkerbouwgebieden. En er is veel concurrentie van maaltijdboxen, die ook meer gemak bieden. Maar het onderzoek levert ook veel interessante voorbeelden op, elk met hun eigen insteek. Er zijn dus veel varianten mogelijk!

De Drechtstadsboer heeft een lange weg afgelegd van zoeken en proberen om een duurzame gebiedsontwikkeling te realiseren. Ze zijn uitgegroeid tot een netwerk dat inspireert, informeert, kennis overdraagt en initieert. Hun focus ligt op de stad-landrelatie, korte ketens en stadslandbouw. De grote uitdagingen zijn toegang tot land, toegang tot de markt en toegang tot de klant. Ze proberen veel concepten uit zoals het Groene kratje, groente-abonnementen en ook community-diners. Corstiaan de Boer produceert lokale, seizoensgebonden groenten met zorgcliënten. Er zijn nu 40 abonnees die zorgen voor een mooie interactie tussen stad en boerderij. 

Bij Stichting de Wending  is groen hét middel: ze hebben speeltuinen gemaakt, zorgtuinen en nu bijvoorbeeld ook de kasteeltuin in De Meern. Ze willen mensen binden, motiveren en zorgen dat ze een beetje eigenaar zijn. In de stad werken ze ook in de openbare ruimte, binnen de marges van wat kan. Alle soorten mensen vinden daar hun weg, voor iedereen is er een klus te vinden. Daarnaast werken er professionele tuinders die zorgen voor een goede productie zodat er een resultaat is waar iedereen trots op kan zijn. Zo krijg je een systeem van allerlei mensen die rondom voedsel met elkaar bezig zijn. Dat vinden ze zelf ook, ze vinden het belangrijk om weer verbinding te maken met de natuur. 

De rij met inspiratie sluit af met een pitch van Elsbeth van Apeldoorn van Tuinderij de Groenteboer en Willem Koolhaas van De Kweektuin. Beiden tuinieren met mensen met een beperking maar doordat ze elkaar hebben gevonden kunnen ze op een meer professionele manier groente telen. Ze lopen nu echter tegen de continuïteit van de activiteiten aan en willen graag met de aanwezigen in gesprek over hun businesscase. Zo zoeken ze manieren om meer klanten aan zich te binden maar zoeken ze ook een organisatievorm om hun beider ondernemingen in onder te brengen. 

Na deze inspiratie gaan de aanwezigen aan tafels met elkaar in gesprek over gemeenschapslandbouw, over verdienmodellen en over de vragen uit de pitch. Aan de ene tafel ging men aan de slag met een model voor een coöperatieve boerderij. Een concrete casus was een boerderij nabij Leidsche Rijn die een deel van het land bezit en een deel van het land pacht. De toekomst is dus voor een deel ongewis en een bijkomende uitdaging is dat het een melkveehouderij is. Ze doet al veel om de mensen aan zich te binden maar aan de tafel ontstonden meer ideeën voor producten die ze kan maken en hoe ze mensen uit de stad aan zich kan binden. Gegeven tips waren om een netwerk van ondernemers om het bedrijf te bouwen die activiteiten op het bedrijf kunnen ontplooien en om eerst verder de groep mensen uit te bouwen die nu al naar het bedrijf komen. Later kun je die betrekken bij een model voor gemeenschapslandbouw. Spannende ontwikkeling die gevolgd gaat worden!

Aan de andere tafel over coöperatieve landbouw ging het over of gemeenschapslandbouw een mogelijkheid is om een landbouwbedrijf te extensiveren. Daarvoor is immers meer arbeid nodig en dat zou kunnen met burgers en/of zorgvragers. Om het te laten slagen zou het ook een idee kunnen zijn om die tak uit te besteden aan een andere ondernemer op zijn bedrijf. Zo wordt je van melkveebedrijf een zorglandgoed. Een belangrijke tip van deze tafel is om een tussenorganisatie of -persoon te hebben die bemiddelt tussen boeren en ondernemers, zorginstellingen, burgers of groepen burgers. Zo vinden activiteiten en plekken elkaar. En een andere tip is om de boeren die aanwezig waren bij dit café nog eens bij elkaar te brengen en dieper het gesprek aan te laten gaan over mede-eigenaarschap en mede-werking. 

De tafel van Hans Pijls sprak onder andere over verdienmodellen en fondsenwerving. Het werven van fondsen voor projecten in de openbare ruimte blijkt namelijk nogal lastig. Daarnaast is het intensief om telkens weer nieuwe projecten te verzinnen om potjes aan te kunnen spreken. Ook spraken ze over de wens om nieuwe doelgroepen aan te spreken. Uitkomst aan deze tafel was om de mogelijkheden te onderzoeken om een LEADER-project op te zetten over hoe je de stad naar het platteland kunt brengen en vice versa. 

Aan de tafel waarin werd meegedacht met Tuinderij de Groenteboer en De Kweektuin kwamen verschillende mogelijkheden naar voren zoals het werken met crowdfunding dat gelijk ook het voordeel heeft dat het mensen aan je bindt. Uitkomst is dat dit een interessante casus kan zijn om uit te werken, bijvoorbeeld met een LEADER-bijdrage. 

Kees de Jonge van de Aanjaaggroep en LEADER-coördinator Michelle Poort sluiten af met de belofte dat de drie organisatoren van het café, de LEADER-Aanjaaggroep, de gebiedscommissie Utrecht-West en Natuur- en Milieufederatie Utrecht, de uitkomsten door gaan nemen en dat we er in kleinere groepen mee verder gaan. Wordt vervolgd dus!